Και άλλα προβλήματα στην πορεία ένταξης των Σκοπίων: Η Ε.Ε. ζητά αποδοχή των απαιτήσεων της Βουλγαρίας

Η πίεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) προς την Βόρεια Μακεδονία ώστε αυτή να αποδεχθεί τις απαιτήσεις που προέβαλε η Βουλγαρία, προκειμένου να δοθεί το πράσινο φως για την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, δημιουργεί ένα κακό προηγούμενο για την περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων και την προοπτική ενσωμάτωσης των χωρών τους στην ΕΕ, υποστηρίζει ο αρθρογράφος της Financial Times, Tony Barber.

Ακολουθεί αναλυτική παρουσίαση του άρθρου:

Το 1971, στελέχη της CIA έγραψαν ένα έγγραφο 12 σελίδων με τίτλο «Το Μακεδονικό Σύνδρομο». Δημοσιοποιήθηκε 40 χρόνια αργότερα, αντέχει στη δοκιμασία του χρόνου ως μία ξεκάθαρη ανάλυση μιας από τις πιο δύσκολες ιστορικές διαμάχες της νοτιοανατολικής Ευρώπης.

Οι συγγραφείς του μπορεί να μην εκπλαγούν όταν μάθουν ότι, παρά το διαφορετικό γεωπολιτικό πλαίσιο της εποχής μας, οι εντάσεις για την ταυτότητα της πΓΔΜ που συζητούνται στο έγγραφο της αμερικανικής υπηρεσίας πληροφοριών παραμένουν άλυτες σήμερα όπως πριν από μισό αιώνα.

Για αυτούς τους λόγους, είναι πρόωρο να γιορτάσουμε την έναρξη αυτή την εβδομάδα από την ΕΕ της διαπραγματευτικής διαδικασίας μέσω της οποίας η Βόρεια Μακεδονία — και η Αλβανία — μπορούν κατ’ αρχήν να ενταχθούν στο μπλοκ. Σίγουρα, οποιαδήποτε πρόοδος φαίνεται καλύτερη από καμία.

Η Βόρεια Μακεδονία ανακηρύχθηκε υποψήφια για ένταξη στην ΕΕ το 2005, με το όνομα Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας. Η Αλβανία είναι υποψήφια χώρα από το 2014. Είναι καλύτερο να τις φέρουμε μια ίντσα πλησιέστερα στην ένταξη στην ΕΕ από το να τις αφήσουμε να μαραζώνουν επ’ αόριστον στον προθάλαμο.

Ωστόσο, οι ασυνήθιστες συνθήκες που συνδέονται με την πορεία της Βόρειας Μακεδονίας προς την ΕΕ προκαλούν ανησυχία. Θαρραλέα, οι ευρωπαίοι ηγέτες απάντησαν στην επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία δίνοντας καθεστώς υποψηφιότητας τον περασμένο μήνα στην Ουκρανία και τη Μολδαβία.

Επιτάχυναν επίσης τη διαδικασία για τη Βόρεια Μακεδονία και την Αλβανία, για να μην θεωρηθεί ότι παραμελούν τα κράτη των Δυτικών Βαλκανίων που χτυπούν την πόρτα της Ένωσης εδώ και χρόνια στη διάρκεια αυτού του αιώνα. Όμως, στη βιασύνη τους να κάνουν το σωστό, οι ηγέτες της ΕΕ έχουν συσσωρεύσει προβλήματα για το μέλλον.

Ουσιαστικά, καλούν τη Βόρεια Μακεδονία να ενταχθεί, λέγοντας όμως ότι αυτό δεν θα συμβεί εάν εκείνη δεν ανταποκριθεί σε ένα σύνολο αυστηρών απαιτήσεων που έχει θέσει η γειτονική της Βουλγαρία. Αυτές σχετίζονται κυρίως με τη γλώσσα, την εθνική ταυτότητα και την ιστορία.

Σε οποιοδήποτε βήμα των ενταξιακών συνομιλιών, η Βουλγαρία έχει τη δύναμη να τις σταματήσει ή να τις καθυστερήσει δηλώνοντας ότι η Βόρεια Μακεδονία αποφεύγει τις υποχρεώσεις της.

Οι όροι της Βουλγαρίας υπερβαίνουν κατά πολύ τα επίσημα κριτήρια εισδοχής της ΕΕ. Τα τελευταία αφορούν κυρίως την τήρηση των προτύπων της ΕΕ για την οικονομία της ελεύθερης αγοράς και τη δημοκρατία και την ενσωμάτωση της νομοθεσίας της ΕΕ στο εθνικό δίκαιο. Προκειμένου να ενταχθεί στην ΕΕ, κανένας προηγούμενος υποψήφιος δεν αναγκάστηκε ποτέ να υποκύψει στις απαιτήσεις μιας άλλης χώρας σε θέματα όπως οι ερμηνείες της ιστορίας που δεν μπορούν ποτέ να έχουν μία μόνιμη, ξεκάθαρη απάντηση.

Αλλά η Βουλγαρία είναι στην ΕΕ, έχοντας ενταχθεί το 2007, και η Βόρεια Μακεδονία είναι μία ικέτις. Η άβολη αλήθεια είναι ότι η Σόφια έχει το πάνω χέρι.

Υποστηρίζοντας τη στάση της Βουλγαρίας, η ΕΕ – η οποία θεώρησε ότι αυτός ήταν ο μόνος τρόπος για να προχωρήσει – όχι μόνο απομάκρυνε τον εαυτό της ως αμερόληπτο διαιτητή μεταξύ των δύο χωρών, αλλά έκανε πιο πιθανό να αντιμετωπίσουν παρόμοια εμπόδια και άλλες χώρες των Δυτικών Βαλκανίων. 

Για παράδειγμα, αυτόν τον μήνα ξέσπασε μία διαμάχη μεταξύ της Κροατίας, η οποία είναι στην ΕΕ, και της Σερβίας, η οποία είναι υποψήφια, σχετικά με μία προγραμματισμένη επίσκεψη του προέδρου της Σερβίας Aleksandar Vučić σε μία τοποθεσία του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου της κροατικής θηριωδίας κατά των Σέρβων. Τι θα γινόταν εάν μια μέρα η Κροατία ακολουθούσε το παράδειγμα της Βουλγαρίας και απαιτούσε από τη Σερβία να δεχτεί μία κροατική ανάγνωση της ιστορίας της Γιουγκοσλαβίας του 20ού αιώνα;

Προς υπεράσπιση της ΕΕ, το Κοινοβούλιο της Βόρειας Μακεδονίας ενέκρινε την περασμένη εβδομάδα ένα πρωτόκολλο που περιλαμβάνει τους όρους της Βουλγαρίας. Αλλά αυτή είναι μόνο η μισή ιστορία. Η Σόφια επιμένει ότι η γειτονική της χώρα πρέπει να αλλάξει το σύνταγμά της,  ώστε να δώσει επίσημο καθεστώς στη βουλγαρική μειονότητα στη Βόρεια Μακεδονία.

Αυτό θα απαιτήσει πλειοψηφία δύο τρίτων στο κοινοβούλιο, η οποία φαίνεται επί του παρόντος μία μακρινή προοπτική.

Το πρόβλημα των μειονοτήτων συνοψίζει τη μονόπλευρη προσέγγιση της ΕΕ. Η Βόρεια Μακεδονία θα πρέπει να τροποποιήσει το σύνταγμά της, αλλά η Βουλγαρία δεν έχει καμία υποχρέωση να κατοχυρώσει τα δικαιώματα της μακεδονικής μειονότητάς της, παρά τις πολυάριθμες αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων προς υποστήριξη αυτής της κοινότητας.

Στην πραγματικότητα, κάθε πλευρά πρέπει να δείχνει καλύτερη κατανόηση της άλλης. Από την άνοδο της σύγχρονης μακεδονικής εθνικής συνείδησης τον 19ο και τον 20ο αιώνα, η Βουλγαρία ταλανίζεται από την ίδια την έννοια της ξεχωριστής μακεδονικής εθνικότητας.

Όταν η Γιουγκοσλαβία διαλύθηκε τη δεκαετία του 1990, η Βουλγαρία ήταν η πρώτη χώρα που αναγνώρισε το νέο μακεδονικό κράτος. Αλλά δεν αναγνωρίζει τη μακεδονική γλώσσα, θεωρώντας την ως κλάδο της βουλγαρικής. Το έγγραφο της CIA του 1971 παρατηρούσε: «Η Σόφια ισχυρίζεται ότι όλοι οι Μακεδόνες είναι πραγματικά από εθνικής απόψεως Βούλγαροι αποκομμένοι από την πατρίδα».

Στη Βόρεια Μακεδονία, ορισμένοι εθνικιστές αναμφίβολα ακούγονται σαν να προβάλλουν εδαφικές ή πολιτιστικές διεκδικήσεις έναντι των γειτόνων τους. Γι’ αυτό ήταν ζωτικής σημασίας να διευθετήσει η χώρα τις διαφορές της με την Ελλάδα στη συμφωνία των Πρεσπών του 2018. 

Επιδεικνύοντας εύνοια προς τη Βουλγαρία έναντι της Βόρειας Μακεδονίας, ωστόσο, η ΕΕ μπορεί ακούσια να έθεσε μία τροχοπέδη στις εργασίες του εγχειρήματος της βαλκανικής διεύρυνσής της, που διακηρύσσει ότι υποστηρίζει.

ΠΗΓΗ: Financial Times,

Δημοσίευση στα Social Media