Ερντογάν: Από “σύμβολο εποχής” “πληγωμένο θηρίο”
1 min read
Ο Ταγίπ Ερντογάν αυτή τη στιγμή, στον 19ο χρόνο κυριαρχίας του, μοιάζει με πληγωμένο θηρίο
Γράφει η Κρινιώ Καλογερίδου
Το πληγωμένο θηρίο, λένε, είναι το πιο επικίνδυνο. Και ο Ταγίπ Ερντογάν αυτή τη στιγμή, στον 19ο χρόνο κυριαρχίας του, μοιάζει με πληγωμένο θηρίο που το έχουν στριμώξει οι καταστάσεις απειλητικά, έτοιμες να τινάξουν στον αέρα το μεγαλεπήβολο όραμά του, τη ”Γαλάζια Πατρίδα” του.
Αυτό από μόνο του τον καθιστά τον πιο επικίνδυνο παίκτη στη σκακιέρα γεωπολιτικής της Ανατολικής Μεσογείου, όπου επέβαλε τους δικούς του κανόνες σε φίλους και εχθρούς απ’ την πρώτη στιγμή της επικράτησής του στην πολιτική σκηνή της Τουρκίας (3 Νοεμβρίου 2002), όταν οι κάλπες ανέδειξαν νικητή το κόμμα που ίδρυσε (AKP) και τον ίδιο ως πρωθυπουργό της Τουρκίας.
Θέση την οποία ανέλαβε 4,5 μήνες μετά την εκλογή του (14 Μαρτίου 2003), γιατί εξέτιε την ποινή που του είχε επιβληθεί το 1998 για υποκίνηση θρησκευτικού μίσους (έκανε ”ισλαμικό κήρυγμα”).
Έκτοτε ο Τούρκος πολιτικός (πρώην δήμαρχος Κωνσταντινούπολης) με μέτρια μόρφωση (απόφοιτος ισλαμικού σχολείου) και κυρίαρχα εφόδια ιδεολογικής και πολιτικής σκέψης αυτά που του έδωσαν οι μέντορές του Κιζακιουρέκ, Κοκτού και Ερμπακάν – ανέλαβε το τιμόνι της χώρας του και έγινε ο βασικός εκφραστής του πολιτικού Ισλάμ στην Τουρκία.
Στην Τουρκία που άλλαξε ριζικά σελίδα στην πολιτική ιστορία της (πρώτη φορά τόσο εντυπωσιακά απ’ την εποχή του Κεμάλ, την εποχή ίδρυσης της Τουρκικής Δημοκρατίας, 29 Οκτωβρίου 1923), γιατί με την άνοδο του Ταγίπ Ερντογάν στην εξουσία κατέρρευσε το παλιό, σαθρό πολιτικό κατεστημένο.
Το κατεστημένο που ήταν φορτωμένο με μέτρα λιτότητας και υπόγεια δρώντα ισλαμικά τάγματα, με πρώτο αυτό του σουφιστή (μετριοπαθή αιρετικού του Ισλάμ) ιεροκήρυκα Φετουλάχ Γκιουλέν ο οποίος προπαγάνδιζε το Ισλάμ με ανθρώπινο πρόσωπο (εξωστρέφεια, ανεκτικότητα, ισοτιμία γυναικών, προαιρετική μαντίλα κλπ).
Η αλλαγή στο πρόσωπο της Τουρκίας με την επικράτηση Ερντογάν στην πρωθυπουργία (2002/3-2014) και εν συνεχεία στην Προεδρία της Τουρκικής Δημοκρατίας προκάλεσε εντυπωσιακές, ”σεισμικές” δονήσεις στο θέμα ”Ανάπτυξη”, αφού εκτινάχθηκε το ΑΕΠ (τριπλασιασμός του) κατά την πρώτη δεκαετία, κάτι που οδήγησε την Τουρκία στο κλαμπ των G20.
Στην τουρκική Εξωτερική πολιτική οι αλλαγές ήταν τεκτονικές σε διεθνές και περιφερειακό επίπεδο, καθώς η πολιτική σκέψη του Ερντογάν διαμόρφωσε συνθήκες συγκρουσιακής αντιπαράθεσης στην Τουρκία με τον κεμαλικό εκδυτικισμό.
Επιπλέον, η αναθεώρηση του τουρκικού συντάγματος έδωσε τη δυνατότητα στον Ταγίπ Ερντογάν να δημιουργήσει ένα συγκεντρωτικό προεδρικό σύστημα το οποίο προσωποποιούσε την Εξωτερική πολιτική της Τουρκίας, κάτι που είχε σαν αποτέλεσμα να ορίζει ο ίδιος τις στρατηγικές επιδιώξεις της τουρκικής διπλωματίας και να διαπραγματεύεται προσωπικά με τους ξένους ηγέτες.
Ειδικά μετά το πραξικόπημα του ’16 όμως η κυριαρχία του στο εσωτερικό της Τουρκίας ήταν απόλυτη, γιατί έφερε κυριολεκτικά τα πάνω κάτω. Άλλαξε με δημοψήφισμα το πολιτειακό σύστημα της χώρας του (από κοινοβουλευτική σε προεδρική δημοκρατία) και έβαλε χιλιάδες στρατιωτικούς και πολιτικούς αντιπάλους (Τούρκους και Κούρδους), ντόπιους και ξένους ”αντιδραστικούς” πολίτες, δημοσιογράφους και διανοούμενους στη φυλακή είτε γιατί ενέχονταν στο πραξικόπημα εναντίον του είτε γιατί ύψωναν σημαία αντίστασης στα σχέδιά του.
Το ίδιο διάστημα η σύγκρουσή του με τις ΗΠΑ τον έκανε στρατηγικό εταίρο της Μόσχας και δημιουργό επιθετικών κινήσεων στο Αιγαίο (το οποίο βάφτισε ”θάλασσα των νησιών”, για να… ζευγαρώσει την μετονομασία της Αγίας Σοφίας σε ”Μεγάλο Τζαμί” το ’20) και ”καταδρομικών” στην Ανατολική Μεσόγειο, όπου οι απόπειρες οικειοποίησης της ΑΟΖ της Κύπρου συναγωνίζονταν τις αυθαίρετες παρεμβάσεις του στο κατεχόμενο βόρειο τμήμα της όπου ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη τώρα ο εποικισμός των Βαρωσίων/Αμμοχώστου.
Τυχοδιωκτικές επιχειρήσεις βέβαια όλες αυτές, που κλιμακώνονται σε προκλητικότητα και ένταση όσο διαλύεται η τουρκική οικονομία (πρώτη αντίδραση στη διάλυση απ’ το κυβερνητικό ”στρατόπεδο” ήταν η παραίτηση του υπουργού Οικονομικών και γαμπρού του Τ. Ερντογάν Μπεράτ Αλμπαϊράκ πριν ένα χρόνο και η αντικατάστασή του απ’ τον Λουτφί Ελβάν.
Κι αυτό ενώ η κατηφορική πορεία της τουρκικής λίρας συνεχίζεται εξοργίζοντας όλο και περισσότερους στο εσωτερικό της Τουρκίας που αντιστέκονται στην νεοοθωμανική προπαγάνδα του.
Την προπαγάνδα αποπροσανατολισμού του λαού στον οποίο μετάγγισε ακραίο εθνικισμό (προϊόν της συγκυβέρνησής του με τον Ντεβλέτ Μπαχτσελί, αρχηγό του MHP των ”Γκρίζων Λύκων”), σε μια προσπάθεια να τον αποσπάσει απ’ τα προβλήματα που συσσώρευσε η κακή οικονομική πολιτική του, ο αυταρχισμός και ο μεγαλοϊδεατισμός του.
Τα δυο τελευταία μάλιστα είχαν σαν αποτέλεσμα – σε πεδίο Εξωτερικής πολιτικής – την εισβολή στη Συρία, το Β. Ιράκ και τη Λιβύη, που άλλαξαν την Μέση Ανατολή, ενώ μεγάλης γεωπολιτικής σημασίας ήταν και η εμπλοκή της Τουρκίας στον πόλεμο Αζερμπαϊτζάν- Αρμενίας για το Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
Εκ παραλλήλου ή σαν συνέχεια αυτών, εντωμεταξύ, ο Τούρκος ”σουλτάνος” άρχισε τις διεργασίες για αλλαγή της Συνθήκης του Μοντρέ και έβαλε μπρος το σχέδιό του για ισλαμοποίηση των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων προς ευόδωση των επεκτατικών του σχεδίων για Ασία, Ευρώπη και Αφρική (κάτι που κατήγγειλαν την Άνοιξη του τρέχοντος χρόνου 103 απόστρατοι ναύαρχοι του τουρκικού Πολεμικού Ναυτικού με ανακοίνωσή τους).
Ωστόσο ο ήλιος της εξουσίας του άρχισε να τροχοδρομεί ήδη προς τη δύση του και αυτό τον εξαγρίωσε σε τέτοιο βαθμό που οδήγησε στη φυλακή πριν από μερικούς μήνες πλήθος επώνυμων αμφισβητιών του, από τον ”πατέρα” του δόγματος της ”Γαλάζιας Πατρίδας” ναύαρχο Τζεμ Γκιουρ Ντενίζ ως τον αντιπολιτευόμενο ακτιβιστή, εκδότη και επιχειρηματία Οσμάν Καβάλα, τον βουλευτή του φιλοκουρδικού αριστερού, Δημοκρατικού Κόμματος των Λαών (HDP) Ομέρ Φαρούκ Γκεργκερλιόγκλου και τον αρχηγό του στο Κόμμα Σελαχατίν Ντεμιρτάς (η σύζυγος του οποίου συνελήφθη πρόσφατα).
Τα τελευταία δύο χρόνια ο Ταγίπ Ερντογάν βρίσκεται σε σταδιακή αποκαθήλωση και σήμερα (το τελευταίο εξάμηνο ειδικά) τον ”πελεκούν” θεοί και δαίμονες μέσα και έξω απ’ την Τουρκία. Απ’ τον ”αρχιμαφιόζο” Σεντάτ Πεκέρ, που τον χτυπά ανελέητα με καταγγελίες για διαφθορά πρώην και νυν Τούρκων Αξιωματούχων και εμπλοκή συγγενή του Τούρκου Προέδρου στην αποστολή όπλων και μη επανδρωμένων αεροσκαφών στη Συρία και την τρομοκρατική οργάνωση Αλ Νούσρα σε συνεργασία με το τουρκικό κράτος και την ΜΙΤ, μέχρι τις… δημοσκοπήσεις που εμφανίζουν το ΑΚΡ να χάνει στις εκλογές του ’23 απ’ την ενωμένη αντιπολίτευση.
Την αντιπολίτευση στο σύνολό της που τον στολίζει με πολλά κοσμητικά (”δικτάτορας”/”πατισάχ”) και του αποδίδει βαρύτατες ευθύνες για την ελεύθερη πτώση της λίρας (έχει χάσει ήδη τα δύο τρίτα της αξίας της), τον πληθωρισμό που ”τρέχει” με 20%, την καχεξία των νοικοκυριών και την ανεργία που εκτοξεύθηκε πάνω από 12% φτωχοποιώντας τη χώρα.
Μ’ αυτά κι άλλα τόσα, ο άνδρας που γράφει εδώ και 19 χρόνια ιστορία και έγινε ”σύμβολο εποχής” για την Τουρκία πορεύεται προς τη δύση του βλέποντας το οικονομικό θαύμα που πέτυχε να βουλιάζει και τα φαραωνικά έργα του να μην σταματούν στη δημοσκοπική κατρακύλα του κόμματός του προς ανακούφιση των δυτικών του συμμάχων (ΕΕ-ΗΠΑ-ΝΑΤΟ) και της Ρωσίας εξ Ανατολών, η οποία συντηρεί με μεγάλη προσπάθεια τη στρατηγική συμμαχία με την Τουρκία προς χάριν των οικονομικών και γεωπολιτικών συμφερόντων της.
Αναφορικά τώρα με τη στάση του Ταγίπ Ερντογάν απέναντι σε Ελλάδα και Κύπρο, αυτή θα συνεχίσει να είναι επιθετική και θα βαίνει συνεχώς κλιμακούμενη όσο ”γκριζάρει” το όνειρο της ”Γαλάζιας Πατρίδας” του και πυκνώνουν τα βαριά σύννεφα για τον ίδιο και το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης με ορίζοντα τις εθνικές εκλογές.
Η απέλπιδα προσπάθειά του να ισορροπήσει σχοινοβατώντας μεταξύ Δύσης και Ανατολής είναι φανερό ότι τον έχει καταβάλει σωματικά, αλλά όχι ψυχικά, αν κρίνουμε απ’ την συνεχιζόμενα επιθετική και εμπρηστική ρητορική του ιδίως μετά τη συνεργασία Αθήνας – Λευκωσίας – Καΐρου και τις συμφωνίες της Ελλάδας με ΗΠΑ και Γαλλία, σαν αντίβαρο στις οποίες χρησιμοποίησε την Ισπανία (προς μεγάλη δυσαρέσκεια της Αθήνας, γιατί είναι εταίρος μας στην ΕΕ) με την οποία συνυπέγραψε αμυντική συμφωνία για κατασκευή αεροπλανοφόρων, ενώ με τη Ρωσία υπέγραψε συμφωνία συμπαραγωγής S-400.
Με δεδομένα αυτά, δεν αποκλείεται να δούμε στο ορατό μέλλον –πέρα απ’ την εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού, τις navtex/antinavtex, τις παραβιάσεις των ΕΧΥ και τις υπερπτήσεις τουρκικών μαχητικών αεροσκαφών πάνω από τα νησιά μας — και ”θερμό επεισόδιο” στο Αιγαίο ή στο ακροτελεύτιο άκρο του Ελληνισμού, το ”χρυσοπράσινο φύλλο” της Ανατολική Μεσογείου, την Κύπρο.
Κρινιώ Καλογερίδου (Βούλα Ηλιάδου, συγγραφέας)
