Τι αλλάζει από την 1 Μαΐου με τους πλειστηριασμούς – Πρώτη φορά θα πτωχεύουν και τα φυσικά πρόσωπα
1 min read
Αλλάζει ριζικά από την Πρωτομαγιά ο τρόπος προστασίας των υπερχρεωμένων δανειοληπτών, συμπεριλαμβανομένων όσων χάσουν τα σπίτια τους λόγω της απελευθέρωσης των πλειστηριασμών. Οι οφειλέτες θα έχουν δύο δρόμους να διαλέξουν. Ο ένας είναι η υπαγωγή όλων των οφειλών σε μια ενιαία ρύθμιση. Ο δεύτερος, η πτώχευση, δηλαδή η ρευστοποίηση όλων των περιουσιακών στοιχείων και η παύση των εισπρακτικών μέτρων, προκειμένου ο οφειλέτης να έχει μια δεύτερη ευκαιρία.
Στόχος της κυβέρνησης είναι μετά την 1η Μαΐου να υπάρξει ένα νέο πτωχευτικό πλαίσιο που θα ξεχωρίζει τους στρατηγικούς κακοπληρωτές. Η αλήθεια είναι, βέβαια, ότι βαδίζει πάνω σε τεντωμένο σχοινί, καθώς η πλήρης παύση της προστασίας της πρώτης κατοικίας, σε συνδυασμό με την ταυτόχρονη κατάργηση κάθε περιορισμού σε ό,τι αφορά τους πλειστηριασμούς, προκαλεί ήδη αντιδράσεις και εκφράζονται φόβοι για κοινωνική έκρηξη σε περίπτωση που επαναληφθούν στη χώρα μας ανάλογες εικόνες με την Ισπανία. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι ο νέος πτωχευτικός νόμος, όπως σχεδιάζεται, θα αποτελέσει ακόμα μία απόδειξη ότι η ιδιωτική περιουσία της χώρας έχει ήδη παραδοθεί στις ορέξεις διεθνών κερδοσκόπων και καιροσκόπων.
Με δεδομένο ότι οι δανειστές εμφανίζονται κάθετα αντίθετοι σε οποιαδήποτε ρύθμιση που θα παρατείνει την προστασία της πρώτης κατοικίας, τα συναρμόδια υπουργεία αναζητούν ένα νέο μοντέλο, που θα είναι σύμφωνο με το Κοινοτικό Δίκαιο, δεν θα δημιουργεί στρεβλώσεις και θα παρέχει ρεαλιστικές λύσεις σε υπερχρεωμένους πολίτες και επιχειρήσεις.
«Θα προχωρήσουμε σε ολιστική προσέγγιση για ενιαίο σύστημα προστασίας. Σήμερα έχουμε οκτώ διαφορετικά συστήματα προστασίας. Πρέπει να έχουμε ενιαίο σύστημα προστασίας με δεύτερη ευκαιρία για νοικοκυριά και επιχειρήσεις και καμία προστασία για στρατηγικούς κακοπληρωτές» ανέφερε σε δύο πρόσφατες συνεντεύξεις του ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας, δίνοντας το στίγμα των προθέσεων της κυβέρνησης. Οπως έχει αποκαλύψει ο υπουργός Οικονομικών, το νέο πλαίσιο μετά τη λήξη της προστασίας της α΄ κατοικίας θα βασίζεται σε τέσσερις άξονες:
1) Ενα ενιαίο σχήμα προστασίας με μία ενιαία ηλεκτρονική πλατφόρμα, έναντι οκτώ σχημάτων που υπάρχουν σήμερα,
2) δεύτερη ευκαιρία για πολίτες και επιχειρήσεις που μπορούν να αντεπεξέλθουν και τα βρήκαν δύσκολα την προηγούμενη δεκαετία,
3) να «βγουν στη σέντρα» οι στρατηγικοί κακοπληρωτές. Το υπουργείο Οικονομικών διαμορφώνει πλέον εικόνα για αυτούς χάρη στις ηλεκτρονικές πλατφόρμες της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους. Οι τράπεζες υπολογίζουν ότι ένας στους τέσσερις δανειολήπτες είναι στρατηγικός κακοπληρωτής ή πως ένας στους δύο έχει ενταχθεί στον νόμο Κατσέλη,
4) ειδική πρόνοια για ευάλωτα νοικοκυριά. Η καινοτομία του νέου πλαισίου είναι πως πρώτη φορά θα εφαρμοστεί στην Ελλάδα πτωχευτικό καθεστώς για τα φυσικά πρόσωπα.
Οσον αφορά τις επιχειρήσεις, ο νέος πτωχευτικός νόμος θα ενσωματώσει τον εξωδικαστικό μηχανισμό με αλλαγές, οι οποίες, όμως, θα σχετίζονται με το μέγεθος (τζίρος, οικονομικά μεγέθη) της επιχείρησης, αλλά και το ποσοστό των πιστωτών που πρέπει να κινήσουν πτωχευτική διαδικασία.
Ρύθμιση ή πτώχευση
Η λογική του νέου πτωχευτικού φυσικών προσώπων είναι να εξαντληθεί κάθε περιθώριο πριν ο οφειλέτης χάσει το σύνολο της περιουσίας του. Αν και στόχος της κυβέρνησης είναι το νέο πλαίσιο να είναι ακόμα πιο αυστηρό, σύμφωνα με τον κυβερνητικό σχεδιασμό θα δίνεται μια δεύτερη ευκαιρία στα ευάλωτα νοικοκυριά να μην βρεθούν στο δρόμο\ ή ακόμα και εάν χάσουν την πρώτη τους κατοικία να μπορέσουν να σταθούν στα πόδια τους.
Σε πρώτη φάση θα προβλέπεται εξωδικαστική προσπάθεια διευθέτησης στην οποία τα εμπλεκόμενα μέρη θα αναζητούν μεταξύ τους τη λύση μέσω της αναδιάρθρωσης και της ρύθμισης του χρέους του οφειλέτη και σε αυτή τη φάση ο οφειλέτης θα υποχρεούται να συναινέσει στη ρευστοποίηση της περιουσίας του. Ωστόσο, εφόσον η αξία της πρώτης κατοικίας ή του συνόλου της περιουσίας του οφειλέτη δεν καλύπτει το σύνολο των χρεών, ο οφειλέτης θα μπορεί να προσφύγει στο δικαστήριο και με αίτησή του να ζητήσει την πτώχευσή του. Το δικαστήριο θα μπορεί μετά τη ρευστοποίηση της περιουσίας να αποφασίσει την πλήρη διαγραφή οφειλών δίνοντάς του μια δεύτερη ευκαιρία.
Ειδικότερα, οι οφειλέτες (φυσικά πρόσωπα) θα έχουν τη δυνατότητα, εφόσον το επιθυμούν, να ρυθμίσουν όλα τα χρέη τους (εφορία, τράπεζες, ΔΕΚΟ) σε μία ρύθμιση. Επί της ουσίας, το δημόσιο θα έρθει να συγχωνεύσει τις επιμέρους ρυθμίσεις σε μία, υπό την αυστηρή προϋπόθεση κατάργησης της προστασίας της πρώτης κατοικίας που θα ισχύσει μέχρι την 30η Απριλίου. Η ρύθμιση θα γίνεται εξωδικαστικά, με την υποχρέωση του οφειλέτη να μπει στην ηλεκτρονική πλατφόρμα. Με τα στοιχεία που θα αντλεί η πλατφόρμα από τα συνδεδεμένα με αυτήν μέρη (εφορία, τράπεζες, κτηματολόγιο κ.λπ.) και κατόπιν επεξεργασίας αυτών από τους πιστωτές, θα του προτείνεται ένα δοσολόγιο, το οποίο θα διαφέρει ως προς το ύψος της δόσης αλλά και τον αριθμό (των δόσεων) από πιστωτή σε πιστωτή.
Στην περίπτωση, τώρα, που ο οφειλέτης επιλέξει να δηλώσει πτώχευση ή οι πιστωτές κρίνουν ότι πρέπει να πτωχεύσει διότι αποκρύπτει περιουσιακά και οικονομικά στοιχεία και ταυτόχρονα δεν είναι συνεργάσιμος για ρύθμιση, τότε θα εφαρμοστεί μία εντελώς καινούρια διαδικασία. Καταρχήν, θα ρευστοποιηθεί η περιουσία για να αποπληρωθούν τα χρέη του προς τους πιστωτές. Στην περίπτωση που η αξία της περιουσίας που θα ρευστοποιηθεί υπολείπεται των χρεών, τότε το υπόλοιπο μέρος των οφειλών θα υπαχθεί σε ρύθμιση.
Στον νέο πτωχευτικό θα προβλέπεται διαγραφή του υπολοίπου των χρεών που θα μείνει, μετά και τη ρευστοποίηση από τους πιστωτές της περιουσίας και θα δίνεται σε όσους πραγματικά δεν έχουν εισοδήματα και περιουσία και εφόσον «δεν λειτούργησαν με δόλο». Μετά τη ρευστοποίηση της περιουσίας και για ένα χρονικό διάστημα, το οποίο δεν έχει ακόμη κλειδώσει αλλά οι πληροφορίες αναφέρουν ότι θα τοποθετηθεί μεταξύ δύο και τριών ετών, ο πρώην οφειλέτης θα καθαρίσει εντελώς από τη «στάμπα» των χρεών και θα μπορεί -εφόσον έχει εισόδημα- ακόμη και να αιτηθεί νέου δανεισμού. Μετά τη λήξη της περιόδου (των δύο – τριών ετών) θα επανεξετάζεται η οικονομική κατάσταση του δανειολήπτη και εφόσον αυτή δεν έχει αλλάξει, θα απαλλάσσεται από το μέρος του χρέους που ενδεχομένως έχει μείνει ανεξόφλητο τη στιγμή εκείνη. Ουσιαστικά θα έχει μία δεύτερη ευκαιρία, ξεκινώντας από το μηδέν. Θα μπορεί να ανοίξει νέα επιχείρηση, να αποκτήσει φορολογική ενημερότητα ή άλλα περιουσιακά στοιχεία, απαλλαγμένος από τα παλιά βάρη.
Επίδομα στέγασης
Μετά τη ρευστοποίηση και εφόσον απομένουν ανεξόφλητα ποσά από το δάνειο, ο δανειολήπτης θα πληρώνει ένα ποσό από το εισόδημά του, το οποίο θα είναι διαθέσιμο πέραν των εύλογων δαπανών διαβίωσης. Εφόσον ανήκει στην κατηγορία των ευάλωτων προσώπων ή νοικοκυριών, θα είναι επιλέξιμος για στεγαστικό επίδομα, ώστε να καλύψει τις στεγαστικές του ανάγκες.
Ειδικότερα, όσοι οφειλέτες χάσουν την πρώτη τους κατοικία, θα αποκτήσουν τη δυνατότητα να επιδοτούνται με βάση συγκεκριμένα οικονομικά και κοινωνικά κριτήρια να επιδοτούνται ώστε να μπορούν να καλύψουν τις στεγαστικές τους ανάγκες είτε συνεχίζοντας να μένουν στο ίδιο σπίτι, το οποίο όμως ενδεχομένως θα βρίσκεται στα χέρια της τράπεζας ή τρίτου μετά τη ρευστοποίηση της περιουσίας τους, είτε νοικιάζοντας κάποιο άλλο.
Το στεγαστικό αυτό επίδομα θα δίνεται αυστηρά και μόνο σε όποιον χάνει την πρώτη του κατοικία, ενώ για το ύψος του θα λαμβάνονται υπόψη μια σειρά κριτηρίων, όπως για παράδειγμα το εισόδημα, ο αριθμός των μελών νοικοκυριού, ή άλλες ειδικές περιπτώσεις, όπως μακροχρόνια άνεργοι, ΑμεΑ, υπερήλικοι κ.τ.λ. Μάλιστα στα κονδύλια για το νέο στεγαστικό αυτό επίδομα σχεδιάζεται να προστεθούν και τα κονδύλια που σήμερα προβλέπονται για την κρατική επιδότηση του νόμου Κατσέλη – Σταθάκη, ύψους περίπου 200.000.000 ευρώ, για δανειολήπτες που εντάσσονται στον νόμο και πληρούν τα σχετικά κριτήρια.
Πιέζουν οι δανειστές
Το θέμα του νέου πτωχευτικού πλαισίου μαζί με την αναπροσαρμογή των αντικειμενικών αξιών αλλά και τη μείωση του ΕΝΦΙΑ θα περιλαμβάνονται στην ατζέντα της 6ης μεταμνημονιακής αξιολόγησης τον Απρίλιο- Μάιο. Οι εκπρόσωποι των δανειστών έχουν ξεκαθαρίσει στην κυβέρνηση ότι δεν πρόκειται να δεχτούν καμία παράταση της προθεσμίας προστασίας της πρώτης κατοικίας. Πιέζουν μάλιστα για διεύρυνση των πλειστηριασμών από την 1η Μαϊου, οπότε και εκπνέει ο νόμος προστασίας της πρώτης κατοικίας. Η επιχειρηματολογία τους βασίζεται, μεταξύ άλλων και στην πολύ μεγάλη καθυστέρηση που παρατηρείται στη δικαστική εκκαθάριση των δεκάδων χιλιάδων εκκρεμών υποθέσεων του νόμου Κατσέλη, με αποτέλεσμα να φαίνεται πλέον εντελώς ανεδαφική η ελληνική δέσμευση για πλήρη εκκαθάριση ως το τέλος του 2021.
Όσον αφορά το νέο πτωχευτικό δίκαιο, διεμήνυσαν στην κυβέρνηση ότι θα πρέπει να είναι λειτουργικό το αργότερο στις αρχές Μαϊου. Σε εφαρμογή σχετικής κοινοτικής οδηγίας θα πρέπει να προβλέπει την ρευστοποίηση των περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη πριν ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις για την ρύθμιση των χρεών του σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα. Αίτημα των θεσμών είναι να υπάρξει πλαίσιο αντιμετώπισης του ιδιωτικού χρέους, το οποίο θα περιλαμβάνει τη δυνατότητα ιδιωτικής πτώχευσης, σε αντιστοιχία με όσα ισχύουν για τις επιχειρήσεις. Επίσης, θα δίνει στους δανειολήπτες τη δυνατότητα να ρυθμίσουν τις οφειλές τους, υπό αυστηρά κριτήρια.
Τελευταία ευκαιρία
Πάντως, η κατάργηση του νόμου Κατσέλη δεν σημαίνει ότι όσοι έχουν κάνει μέχρι σήμερα αίτηση ένταξης στον νόμο θα πάψουν να προστατεύονται. Πρόκειται για 100.000 περιπτώσεις εκκρεμών υποθέσεων που θα συνεχίσουν να προστατεύονται με βάση το παλαιό καθεστώς, το οποίο ωστόσο δεν ισχύει για νέες αιτήσεις. Αυτή τη στιγμή λοιπόν η μοναδική δυνατότητα προστασίας της πρώτης κατοικίας παρέχεται μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας που λειτουργεί στην Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, η οποία θα μείνει ανοιχτή αυστηρά μέχρι τα τέλη Απριλίου. Όσοι κάνουν αίτηση εγκαίρως θα μπορούν όχι μόνο να αποφύγουν τον πλειστηριασμό της κατοικίας τους, αλλά και να επωφεληθούν από την επιδότηση του Δημοσίου με βάση το ύψος της μηνιαίας δόσης και το ύψος του εισοδήματός τους.
Το υπουργείο Οικονομικών έχει διαμηνύσει ότι πρόκειται για την τελευταία ευκαιρία διάσωσης της πρώτης κατοικίας. Τα μέχρι στιγμής στοιχεία πάντως μαρτυρούν ότι πρόκειται για μία αποτυχημένη ρύθμιση. Μέχρι στιγμής μπήκαν στην πλατφόρμα περίπου 70.000 δανειολήπτες, εκ των οποίων μόλις οι 2.000 κατόρθωσαν να ολοκληρώσουν την ένταξη των στοιχείων, ενώ μόλις 350 ήταν αυτοί που κατάφεραν να φθάσουν μέχρι το τέλος του δρόμου, ρυθμίζοντας τις οφειλές τους. Εύλογα λοιπόν δημιουργείται το ερώτημα πώς πως είναι δυνατόν μέχρι το τέλος Απριλίου να ενταχθούν στην συγκεκριμένη διαδικασία δεκάδες χιλιάδες δανειολήπτες με κόκκινα στεγαστικά δάνεια.
