Πούτιν και Δύση σε τροχιά σύγκρουσης – Όλο το παρασκήνιο της κόντρας
1 min read
Εντονη ανησυχία επικρατεί σε γεωπολιτικούς, γεωστρατηγικούς και στρατιωτικούς κύκλους καθώς και στην έδρα της Ατλαντικής Συμμαχίας στις Βρυξέλλες αναφορικά με την κατάσταση στην Ανατολική Ουκρανία και τη συνεχιζόμενη «παγωμένη διένεξη» ανάμεσα στο Κίεβο και τον Πούτιν.
Γράφει ο Αθανάσιος Ε. Δρούγος*
Οπως είναι γνωστό η Ρωσία και ο Πούτιν τον Φεβρουάριο του 2014 παράνομα και χρησιμοποιώντας ύπουλες και υβριδικές επιλογές έθεσε υπό τον έλεγχό της την ιστορική Χερσόνησο της Κριμαίας, η οποία το 1956, επί Σοβιετικού ηγέτη Νικίτα Χρούτσεφ, είχε παραχωρηθεί από τη Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Ρωσίας στην αντίστοιχη της Ουκρανίας, ενώ από τα μέσα του 2014 η βιομηχανική περιοχή του Ντόνμπας (δηλαδή τμήματα των επαρχιών Λουκάνσκ και Ντόνετσκ) βρίσκεται υπό τον έλεγχο ρωσόφιλων αποσχιστών ανταρτών που υποστηρίζονται σε όπλα, πυρομαχικά και ειδικές δυνάμεις από τη Μόσχα και ελέγχουν μία περιοχή στην οποία ο ουκρανικός στρατός και η αστυνομία δεν έχουν παρουσία.
Ενίσχυση
Από την άλλη πλευρά οι ουκρανικές στρατιωτικές δυνάμεις έχουν μέσω πολυδιάστατης δυτικής συνδρομής (ΝΑΤΟ) ενισχυθεί αρκετά συγκριτικά με το 2015-2016, ενώ η Τουρκία έχει πουλήσει αρκετά μη επανδρωμένα αεροσκάφη «Ακιντσί» και «Μπαϊρακτάρ» (είναι από τις πιο δυναμικές παρουσίες σε τέτοια οπλικά συστήματα σε παγκόσμιο επίπεδο) στον στρατό της Ουκρανίας, γεγονός που ανησυχεί πολύ τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, που έχει συνεχείς και επεκτατικές βλέψεις σε βάρος της Ουκρανίας.
Το Κίεβο ποτέ δεν παραιτήθηκε των δικαιωμάτων του στην Κριμαία ενώ εμφανίζεται -παρά τα πολιτικά και οικονομικά προβλήματα των τελευταίων χρόνων- να επιδιώκει μία «κινητικότητα» στην ευρύτερη περιοχή γιατί η λεγόμενη Συμφωνία της Νορμανδίας (Ουκρανία-Ρωσία-Γαλλία-Γερμανία) έχει «παγώσει» τις όποιες εξελίξεις από τα τέλη του 2015, με τη Μόσχα να «ρωσοποιεί» τους κατοίκους του Ντονμπάς (μέσω διάθεσης διαβατηρίων και εγγράφων), να ενισχύει τις τοπικές παραστρατιωτικές δυνάμεις και η συγκεκριμένη περιοχή να αποτελεί άντρο παρανομίας, με μαύρη οικονομία, διακίνηση όπλων, ναρκωτικών κ.λπ.
1 Η έλευση στο προεδρικό αξίωμα των ΗΠΑ του Τζο Μπάιντεν και του Δημοκρατικού Κόμματος αναμένεται να αλλάξει πολλά πράγματα απέναντι στη Ρωσία, η οποία επί της προβληματικής προεδρίας Τραμπ απέκτησε αρκετές προσβάσεις σε διάφορες περιοχές της Γης, όπως στη Βενεζουέλα, στη Συρία, αλλά και σε Λιβύη-Αφρική μέσω μισθοφόρων της WAGNER. Κορυφαία στελέχη του Δημοκρατικού Κόμματος, όπως ο επικεφαλής της Γερουσίας Τσακ Σούμερ (από τη Νέα Υόρκη), ο επικεφαλής της Επιτροπής Πληροφοριών Μαρκ Ουόρεν (από τη Βιρτζίνια), ο Μπεν Γκάρντιν (Μέριλαντ), ο Τζακ Ριντ (Ρόουντ Αϊλαντ) και υπουργοί της κυβέρνησης Μπάιντεν (π.χ. η Ουέντι Σέρμαν), θεωρούν ότι οι ΗΠΑ δεν μπορούν να στέκονται απαθείς απέναντι σε Μόσχα και Πεκίνο.
Το Δημοκρατικό Κόμμα είναι έντονα νατοϊκό και διαδοχικά οι πρόεδροι Κλίντον, Ομπάμα και Μπάιντεν είναι δεδομένοι υποστηρικτές της Ουκρανίας και της Γεωργίας. Η Ουκρανία από τα μέσα της δεκαετίας του ‘90 συνδέεται με το ΝΑΤΟ μέσω πολλών συμφωνιών (DISTINCTIVE PARTNERSHIP), ενώ Αμερικανοί, Καναδοί, Βρετανοί και Αυστραλοί έχουν εκπαιδεύσει τον ουκρανικό στρατό σε βάσεις της Δυτικής Ουκρανίας και έχουν συνδράμει και στη σύσταση μίας μικτής ταξιαρχίας της Ουκρανίας από κοινού με την Πολωνία και τη Λιθουανία.
Η Ουκρανία και η περιοχή από τη Βαλτική μέχρι τη Μαύρη Θάλασσα έχει ενισχυθεί ήδη στρατιωτικά με την παρουσία αμερικανικών και νατοϊκών μονάδων από Εσθονία, Λετονία και Λιθουανία προς την περιοχή Σουβάλκι (κοντά στο τριεθνές Λιθουανίας, Πολωνίας, Λευκορωσίας, που είναι το κρίσιμο και τρωτό σημείο της Πολωνίας στρατιωτικά), προς Λβιβ και Κόβελ της Δυτικής Ουκρανίας και από εκεί προς Μαύρη Θάλασσα και Ρουμανία, Βουλγαρία.
Οι επικείμενες τρίμηνες στρατιωτικές ασκήσεις του ΝΑΤΟ και ειδικά η αποστολή δυνάμεων στο πλαίσιο της «ATLANTIC RESOLVE» ενισχύουν τις προωθημένες δυνάμεις της Συμμαχίας απέναντι σε εκτεταμένες ρωσικές ασκήσεις, ρωσική παρουσία στο Μπαραχοβίτσι στη Λευκορωσία, καθώς και στην περαιτέρω ενεργοποίηση του ρωσικού στόλου της Μαύρης Θάλασσας, από τις βάσεις του σε Σεβαστούπολη, Φεοντοσίγια, Νοβοοσιμπίρσκ και Τούψα. Επιπλέον η ρωσο-ουκρανική αντιπαράθεση προ ενός χρόνου είχε άλλη μία εστία έντασης, στο Στενό του Κερτς στην Αζοφική. Συνεπώς, η περιοχή από τον Φινλανδικό Κόλπο μέχρι την Αζοφική κλιμακωτά στρατιωτικοποιείται και έχουν αυξηθεί πολύ οι κινήσεις των μυστικών υπηρεσιών, των υπηρεσιών στρατιωτικών πληροφοριών και από δυτικής πλευράς οι πλέον αξιόπιστες είναι των Ρουμανίας και Πολωνίας.
2 Η περίπτωση της Τουρκίας παρουσιάζει ενδιαφέρον αφού ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντιμίρ Ζελέσνκι διατηρεί πολύ στενές φιλικές σχέσεις με τον Ταγίπ Ερντογάν ενώ οι Ακάρ και Τσαβούσογλου είναι τακτικοί επισκέπτες στο Κίεβο. Η Αγκυρα -παρά τις λυκοφιλίες με τη Μόσχα από το 2016- υποστηρίζει την αρκετά ικανοποιητική από τα χρόνια της πρώην ΕΣΣΔ στρατιωτική-αεροπορική βιομηχανία των Ουκρανών ενώ έχει επίσημα τοποθετηθεί ότι η Κριμαία ανήκει στην Ουκρανία και η Χερσόνησος είναι υπό ρωσική κατοχή. Επιπλέον, η Τουρκία υποστηρίζει τα διαχρονικά συμφέροντα των μουσουλμάνων Τατάρων της Κριμαίας, τα οποία δεν σέβονται οι Ρώσοι, ενώ είναι πολύ ισχυρό αριθμητικά το ταταρικό στοιχείο που βρίσκεται στην τουρκική εδαφική επικράτεια (ειδικά σε Κωνσταντινούπολη, Ερεγκλί, Ορντού, Αμασίγια, Μερζιφόν). Πολλοί Τατάροι της Κριμαίας έχουν καταφύγει στη Νότια Ουκρανία.
Η επιτυχής παρουσία και δράση των τουρκικών drones στα πεδία μάχης σε Συρία, Λιβύη και Ναγκόρνο-Καραμπάχ προσέλκυσαν το ενδιαφέρον της Ουκρανίας, η οποία αγόρασε σημαντικό αριθμό, ενώ οι δύο χώρες συνεργάζονται ήδη σε ναυτικά εξοπλιστικά προγράμματα.
Στο μικροσκόπιο και των Αμερικανών στρατιωτικών είναι εδώ και εβδομάδες -βάσει ειδικής έκθεσης πληροφοριών (στοιχεία της οποίας είναι στη διάθεση του υπογράφοντα)- τα τουρκικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη και οι επιχειρήσεις που έλαβαν μέρος και προκάλεσαν πολλές απώλειες στους Αρμένιους στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Ειδικότερα, επιτελείς αξιωματικοί από στρατιωτικές βάσεις στην Ουάσιγκτον, στη Νεβάδα και την Αλαμπάμα καταγράφουν όλες τις κινήσεις-στίγματά τους καθώς και τις ενέργειες των Τούρκων συμβούλων στον πόλεμο 44 ημερών, όπου η τουρκική στρατιωτική βιομηχανία είχε σημαντική και επιτυχή παρουσία σε βάρος των ρωσικής κατασκευής συστημάτων αεράμυνας της Αρμενίας.
3 Συγκριτικά με τη Ρωσία του Πούτιν και παρά την αναβάθμιση των στρατιωτικών δυνατοτήτων του τα τελευταία χρόνια με την υποστήριξη και κοινές ασκήσεις με το ΝΑΤΟ, το Κίεβο είναι πολύ δύσκολο να αντιμετωπίσει μόνο την κατάσταση. Πολλές περιοχές του Ντονμπάς, που είναι υπό τον έλεγχο των αποσχιστών ανταρτών, συνορεύουν με πυκνές στρατιωτικές ζώνες της Ρωσίας, όπως το Ροστόβ-Τάφκαρονγκ, το Σάχτι, το Μπελγκορόντ, το Κουρσκ, το Βόλγκογκραντ, ενώ οι δυνατότητες του ουκρανικού ναυτικού είναι αρκετά περιορισμένες. Αν και τα λιμάνια του Μπερντάνσκ, της Μαριούπολης και της Οδησσού είναι υπό ουκρανικό έλεγχο, απειλούνται από τον ρωσικό πέμπτο στόλο που έχει ενδυναμωθεί αρκετά, με βασικό κέντρο τη Σεβαστούπολη, ενώ πλοία του διέρχονται από τα τουρκικά Στενά και έχουν προορισμό συριακά λιμάνια και πραγματοποιούν και ασκήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο, ανοικτά των κυπριακών ακτών.
Η εντολή Πούτιν για κατάληψη της Κριμαίας το 2014 με «τα πράσινα ανθρωπάκια» των Ρώσων ουσιαστικοποίησε επιμέρους παλιές και νέες σκέψεις περί υβριδικών επιχειρήσεων (στη σύγχρονη μορφή του στρατηγού Βαλέρι Γκεράσιμοφ). Η όποια προσπάθεια της Ουκρανίας για ανακατάληψη της Κριμαίας είναι εξαρχής αποτυχημένη. Στην Ανατολική Ουκρανία σε ορισμένες πολεμικές επιχειρήσεις οι Ουκρανοί δεν τα πήγαν άσχημα το 2014-2015 (Σλαβιάνσκ-Κραματόρσκ), αλλά η καθίζηση στο μέτωπο της Αζοφικής (Μαριούπολη) έφερε τους ρωσόφωνους αυτονομιστές πολύ κοντά στην πόλη (στην οποία κατοικούν περίπου 100-120.000 Ελληνες). Στο βορειότερο μέτωπο του Ντεμπέλτσεβο, η ουκρανική άμυνα στάθηκε καλύτερα. Προφανώς αν υπάρξει ευρύτερη δυτική εμπλοκή σε υποστήριξη του Κιέβου, δεν μπορεί να αποκλειστεί η οποιαδήποτε υποτροπή και χειροτέρευση της κατάστασης σε πάρα πολλά επίπεδα.
Απρόβλεπτες εξελίξεις
Συμπερασματικά, όπως και να έχουν τα πράγματα στην κυοφορούμενη νέα πολυμετωπική αντιπαράθεση της Δύσης με τον Πούτιν μέσα στο προσεχές χρονικό διάστημα, έχουμε να βιώσουμε πολλά κεφάλαια και απρόβλεπτες εξελίξεις.
*Ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος είναι Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός Αναλυτής
