Μια «έξοδος» με πολλούς κινδύνους
1 min read
«Είμαι ξένος σε ξένη αυλή». Με τη φράση αυτή αποχώρησε ο τέως υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς από τη δραματική συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου της περασμένης Τρίτης, αφήνοντας πίσω του τη συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ να παραμένει σε τεντωμένο σχοινί. Πόσο μάλλον, που η απόφαση της Βουλής της ΠΓΔΜ να εγκρίνει τη συνταγματική αναθεώρηση μεταφέρει το «μπαλάκι» των εξελίξεων στην Αθήνα, δηλαδή στον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα και στον υπουργό Αμυνας Πάνο Καμμένο, με δεδομένη τη θέση του τελευταίου ότι θα επιδιώξει η συμφωνία των Πρεσπών να μην κυρωθεί από την ελληνική Βουλή. Ως εκ τούτου, μετά μάλιστα και τις προχθεσινές εξελίξεις, η αποδοχή της παραίτησης του κ. Κοτζιά από τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα σε καμία περίπτωση δεν σηματοδοτεί ότι εφεξής η πορεία της κυβέρνησης θα είναι ευθύγραμμη. Η ανάληψη του υπουργείου Εξωτερικών από τον ίδιο τον κ. Τσίπρα και τα αυστηρά μηνύματα για τερματισμό της διγλωσσίας που εξέπεμψε, συνεπάγεται πως πλέον, η όποια δημόσια διαφοροποίηση του υπουργού Αμυνας Πάνου Καμμένου από την κυβερνητική γραμμή θα οδηγήσει στον τερματισμό της μεταξύ τους συνεργασίας. Σε διαφορετική περίπτωση εκτεθειμένος θα είναι προσωπικά ο πρωθυπουργός. Παράλληλα, όμως, οι περαιτέρω κινήσεις του κ. Καμμένου δεν μπορούν να προσδιοριστούν, παρά την επικοινωνιακή «νίκη» που κατήγαγε ο υπουργός Αμυνας με την παραίτηση του κ. Κοτζιά. Η μεγάλη δημοσκοπική πίεση που δέχονται οι ΑΝΕΛ παραμένει στο ακέραιο. Επίσης, όπως κατεδείχθη, όλο το προηγούμενο διάστημα, αλλά και στη διάρκεια του υπουργικού συμβουλίου, ο κ. Καμμένος δεν ελέγχει μεγάλο μέρος της κοινοβουλευτικής του ομάδας.
Η «μυστική» συνάντηση
Μάλιστα, κατά πληροφορίες, ένα μεγάλο τμήμα της «μυστικής» συνάντησης που είχαν ο πρωθυπουργός και ο υπουργός Αμυνας στη Λέσχη Αξιωματικών, την περασμένη Δευτέρα, είχε ως αντικείμενο ακριβώς το «κλίμα» που έχει δημιουργηθεί ότι έως και τρεις βουλευτές του θα ακολουθούσαν τον κ. Τσίπρα, όχι μόνο στηρίζοντας τη συμφωνία των Πρεσπών, αλλά και στην προσπάθεια διαμόρφωσης μιας νέας κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας από την παρούσα Βουλή. Οπως λέγεται, βασική στόχευση του πρωθυπουργού όταν συγκάλεσε το υπουργικό συμβούλιο ήταν αυτή. Πρώτον, να δεσμεύσει επί της ουσίας –όπως και συνέβη– τον κ. Καμμένο ότι δεν θα συμπράξει σε ενδεχόμενη πρόταση μομφής από τη Νέα Δημοκρατία, οπότε η κυβέρνηση υπό τον κ. Τσίπρα θα μπορεί να συνεχίσει, μετά την κατάθεση στη Βουλή της συμφωνίας των Πρεσπών, ακόμη και ως κυβέρνηση μειοψηφίας. Και δεύτερον, να ανοίξουν ενώπιον του κ. Καμμένου τα χαρτιά τους οι προερχόμενοι από τους ΑΝΕΛ υπουργοί, όπως έπραξε η κ. Ελενα Κουντουρά που άφησε σαφώς να εννοηθεί πως δεν θα ακολουθήσει τον υπουργό Αμυνας σε μια «τυφλή» σύγκρουση με τον κ. Τσίπρα.
Η σιωπή στο υπουργικό
Με τα ανωτέρω δεδομένα, το υπουργικό συμβούλιο θα εξελισσόταν σε ένα πολιτικό Βατερλώ για τον υπουργό Αμυνας. Μάλιστα, σύμφωνα με παριστάμενους υπουργούς, ο κ. Καμμένος το αντελήφθη πλήρως και για τον λόγο αυτό προκάλεσε το «θερμό επεισόδιο» με τον κ. Κοτζιά, αναφερόμενος στα «μυστικά κονδύλια» και στον Σόρος. Στο σημείο αυτό εκδηλώθηκε η έκρηξη του τέως υπουργού Εξωτερικών, που φέρεται να ενεχείρισε στον κ. Τσίπρα ένα σημείωμα που έγραφε «παραιτούμαι». Το ερώτημα, βεβαίως, είναι γιατί ο πρωθυπουργός δεν παρενέβη προκειμένου να καλύψει τον κ. Κοτζιά και γιατί επέλεξε να «θυσιάσει» τον υπουργό Εξωτερικών του, προκειμένου να συνεχίσει τη συνεργασία με τον κ. Καμμένο.
Η απάντηση, όπως αναφέρουν συνομιλητές του, είναι πολυεπίπεδη. Ο κ. Τσίπρας εκ των πραγμάτων δεν ήταν δυνατόν να εμπλακεί σε μια διένεξη μεταξύ υπουργών του για κακοδιαχείριση, ενώπιον σύσσωμου του υπουργικού συμβουλίου. Δεύτερον, ο πρωθυπουργός θεωρεί στην παρούσα φάση απαραίτητη την κυβερνητική συνεργασία με τους ΑΝΕΛ. Βασική προτεραιότητα του κ. Τσίπρα είναι να κεφαλαιοποιήσει πολιτικά τη μη περικοπή των συντάξεων, την ψήφιση των παροχών που εξήγγειλε στη Θεσσαλονίκη και τη διανομή του υπερπλεονάσματος του 2018. Η αποχώρηση των ΑΝΕΛ πριν κατατεθεί στη Βουλή η συμφωνία των Πρεσπών θα δημιουργούσε σοβαρά προβλήματα στην υλοποίηση του ανωτέρω σχεδιασμού, καθώς δεν υφίσταται το «όχημα» για την άμεση αναδιάταξη του πολιτικού σκηνικού που συνεπάγεται η διαμόρφωση μιας νέας κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας. Επίσης, όπως συζητείται στο παρασκήνιο, εάν υπήρχε ρήξη με τον κ. Καμμένο, το Μέγαρο Μαξίμου θα έπρεπε να μπει σε μια δύσκολη «διαπραγμάτευση» με σειρά βουλευτών για θέσεις στο κυβερνητικό σχήμα, αλλά και στα ψηφοδέλτια του ΣΥΡΙΖΑ στις προσεχείς εκλογές. Υπ’ αυτή την έννοια, παρότι ο κ. Τσίπρας γνώριζε και γνωρίζει πως η «κρίση Κοτζιά», βραχυπρόθεσμα τουλάχιστον, του προκαλεί μεγάλο πολιτικό κόστος, η αποδοχή της παραίτησης του υπουργού Εξωτερικών συνιστούσε μονόδρομο.
Εξάλλου, το Μέγαρο Μαξίμου δεν κατέβαλε προσπάθεια ο κ. Κοτζιάς να την ανακαλέσει μέχρι και την Τετάρτη το μεσημέρι, οπότε και υπεβλήθη επισήμως. Πάντως, θα πρέπει να επισημανθεί ότι τα περιθώρια χειρισμών που είχε ο κ. Τσίπρας ήταν εκ των πραγμάτων εξαιρετικά περιορισμένα. Η επιλογή του κ. Κοτζιά να επισκεφθεί μετά το υπουργικό συμβούλιο τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας κ. Προκόπη Παυλόπουλο, αλλά και η δημοσίευση την επομένη (από την «Κ») των πληροφοριών περί δυσφορίας του τέως υπουργού Εξωτερικών για μη κάλυψη από τον κ. Τσίπρα, καθιστούσαν την αποχώρηση του τελευταίου από το κυβερνητικό σχήμα «υποχρεωτική». Το στίγμα, άλλωστε, έδωσε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Δημήτρης Τζανακόπουλος την επομένη το πρωί, όταν είπε πως «όποιος δυσφορεί κατεβαίνει από το τρένο».
Η κακή χημεία
Πάντως, πέραν των όσων συνέβησαν στο υπουργικό συμβούλιο, οι σχέσεις του πρωθυπουργού με τον κ. Κοτζιά ήταν αρκετά «σύνθετες» συνολικά κατά το διάστημα της συνεργασίας τους, παρότι ο κ. Τσίπρας αναγνωρίζει πλήρως το έργο του, αλλά και ότι οικοδόμησε τη συμφωνία των Πρεσπών, επιτυγχάνοντας η Αθήνα να «επιβάλει» στην ΠΓΔΜ ακόμη και τον όρο της συνταγματικής αναθεώρησης. Μάλιστα, όπως λέγεται, η παραίτηση που υπέβαλε ο κ. Κοτζιάς την περασμένη Τετάρτη κάθε άλλο παρά ήταν η πρώτη. Ο τέως υπουργός Εξωτερικών είχε αποστείλει επιστολή παραίτησης πριν από περίπου έναν χρόνο με αφορμή την παρουσία του εξαδέλφου του πρωθυπουργού στο υπουργείο Εξωτερικών, με αποτέλεσμα ο κ. Γιώργος Τσίπρας να μετακινηθεί στο Μέγαρο Μαξίμου. Επίσης, ο κ. Κοτζιάς φέρεται να είχε απειλήσει με παραίτηση ή να είχε εκφράσει έντονη δυσφορία προς τον κ. Τσίπρα και σε διάφορες άλλες συγκυρίες με αφορμή είτε πληροφορίες για θέματα εξωτερικής πολιτικής που φιλοξενούσαν τα ΜΜΕ, είτε για δημόσιες παρεμβάσεις του υπουργού Αμυνας με αποκορύφωμα τα περί Plan B για την ΠΓΔΜ, αλλά ακόμη και για τοποθετήσεις του Προέδρου της Δημοκρατίας.
Η «ρωσική» διάσταση
Αποκορύφωμα, πάντως, της έντασης ήταν οι χειρισμοί της υπόθεσης με την απέλαση των Ρώσων διπλωματών. Από το περιβάλλον του κ. Κοτζιά μεταδίδεται –και το επιβεβαιώνει το Μέγαρο Μαξίμου– ότι ο χειρισμός των πληροφοριών και η απόφαση για την απέλαση ανήκαν στον κ. Τσίπρα. Ομως, διαφορετικές εκδοχές δίδονται για την επιλογή των υψηλών τόνων ανακοινώσεων που εξέδωσε στη συνέχεια το υπουργείο Εξωτερικών, με αποτέλεσμα να επιβαρυνθούν ιδιαίτερα οι σχέσεις με τη Μόσχα και να ακυρωθεί η επίσκεψη του κ. Λαβρόφ στην Αθήνα. Από συνομιλητές του τέως υπουργού Εξωτερικών αναφέρεται πως οι επίμαχες ανακοινώσεις είχαν αποσταλεί και εγκριθεί από τον πρωθυπουργό. Κατ’ άλλες πηγές, όμως, ο κ. Κοτζιάς συνέτασσε τις ανακοινώσεις, τις έστελνε στο Μέγαρο Μαξίμου, αλλά δεν ενέτασσε πάντα στο τελικό κείμενο που δινόταν στη δημοσιότητα τις παρατηρήσεις που είχαν γίνει.
Τέλος, εδώ και μήνες, τους κ. Τσίπρα και Κοτζιά χώριζε και μια βαθιά πολιτική διαφορά. Ο τέως υπουργός Εξωτερικών ήταν ένθερμος θιασώτης της άποψης ότι ο πρωθυπουργός θα έπρεπε να κόψει τον «γόρδιο δεσμό» με τους ΑΝΕΛ, να διαμορφώσει μια νέα κοινοβουλευτική πλειοψηφία και να πορευθεί προς τις εκλογές του Μαΐου, με μια αμιγώς «αριστερόστροφη» εικόνα. Ο κ. Τσίπρας εκ των πραγμάτων αποδείχθηκε ότι διαφωνούσε και έκρινε πως στην παρούσα φάση, παρά τα πολλαπλά της προβλήματα, η κοινή πορεία με τον κ. Καμμένο και τους ΑΝΕΛ δεν πρέπει να διασαλευθεί.
