Η ισλαμοποίηση του Λιβάνου ως “παράδειγμα” για την Ελλάδα
1 min read
Η ιστορία της συρρίκνωσης του μη-μουσουλμανικού πληθυσμού του Λιβάνου.
Το 1982, οι καθολικοί χριστιανοί αποτελούσαν το ένα τέταρτο του πληθυσμού της πόλης Baalbek. Στο σχολείο ο αγαπημένος μας δάσκαλος ήταν ο Jean-Pierre, ή Jan όπως τον λέγαμε οι περισσότεροι. Μας έκανε μαθηματικά και θετικές επιστήμες, είχε ταλέντο στο πιάνο και στις εκδρομές του σχολείου έπαιζε και ακορντεόν.
Στα τέλη του 1980 έπιασε δουλειά στο ραδιόφωνο. Όταν ήρθαν οι διακοπές έπαιξε από το ραδιόφωνο τα χριστουγεννιάτικα κάλαντα, κάτι που θύμωσε τους σιίτες αντεροβγάλτες -οι περισσότεροι της Χεζμπολλά ή της Ισλαμικής Amal- και οι οποίοι όρμησαν στο στούντιό του, κατέστρεψαν τον εξοπλισμό του και τον απήγαγαν. Όταν τον άφησαν ελεύθερο έφυγε αυτοεξόριστος κάπου στην Ευρώπη. Αργότερα μου είπε ότι πολλά χρόνια έπειτα από τότε που μετανάστευσε, έκανε ένα ταξίδι στη Baalbek για να παρευρεθεί στην κηδεία της μητέρας του. Ακόμη και τότε, του είπαν ότι δεν ήταν ευπρόσδεκτος. Έφυγε και δεν κοίταξε ποτέ πια πίσω του.
Όταν η Γαλλία δημιούργησε τον Λίβανο το 1920, τον είχε σχεδιάσει ως χριστιανική χώρα. Για να αραιώσει την Σουνιτική πλειονότητα στις λεβαντίνικες περιοχές το Παρίσι δημιούργησε πέντε κράτη: ένας χριστιανικό Λίβανο, ένα Αλαουϊτικό κράτος στη βορειοδυτική Συρία, ένα Δρούζικο κράτος στη Νότια Συρία και δύο Σουνιτικά ηπειρωτικά Σουνιτικά κράτη σε Δαμασκό και Χαλέπι.
Για τον Λίβανο η Γαλλία δανείστηκε το έμβλημα της Εκκλησίας των Μαρωνιτών, τον Κέδρο, και το έβαλε μέσα σε μια γαλλική σημαία, που ξανασχεδιάστηκε το 1943 και αποτελεί τη σημερινή σημαία του Λιβάνου. Η Γάλλοι φρόντισαν προσεκτικά ώστε οι χριστιανοί να αποτελούν πάνω από το μισό του πληθυσμού, με τους σουνίτες το ένα τέταρτο και να εξασφαλίσουν μια άνετη μη-Σουνιτική πλειονότητα.
Το 1987 η οικογένειά μου μετακόμισε στη Βηρυτό όπου είχαμε και την περιουσία μας από το 1965. Οι τίτλοι μάς κατατάσσουν ως τους τέταρτους ιδιοκτήτες από τότε που η γη κατοχυρώθηκε στην οικογένεια των Δρούζων Al-Hamra, η οποία έδωσε και το όνομά της στον περίφημο δρόμο της πρωτεύουσας.
Στο σοκάκι που ζούσαμε, υπήρχαν δύο κτίρια με 21 διαμερίσματα και μόνο σε τρία από αυτά κατοικούσαν μουσουλμάνοι. Οι οικογένειες που κατοικούσαν στο σοκάκι ήταν οι Μαρονίτες Bassil, Shartouni και Maani, οι καθολικοί Catholic Touma, οι ορθόδοξοι Αρμένιοι Qadayan και Ελληνορθόδοξοι Bekhaazi, Nassar, Zewaneh, Saba, Majdalani και Abu-Dayyeh, οι Δρούζοι Monzer και οι Εβραίοι Hajjar.
Όταν εντάθηκαν οι μάχες μεταξύ των διαφόρων παραστρατιωτικών ομάδων στη δυτική Βηρυτό, οι σιίτες της [Ισλαμικής] Amal χτύπησαν τις πόρτες ψάχνοντας για Παλαιστίνιους ενώ Δρούζοι Jaish Shaabi και σουνίτες Murabitoun εισέβαλαν σε σπίτια ψάχνοντας για σιίτες, οι οικογένειες στο σοκάκι μας έκαναν την εξής κατεργαριά: κρυβόντουσαν στα δωμάτια που ήταν πιθανότερο να χτυπηθούν από οβίδες. Όταν οι παραστρατιωτικοί αντεροβγάλτες χτυπούσαν την πόρτα, έστελναν να ανοίξουν τους ανθρώπους που ανήκαν στην ίδια σέκτα με τους τσαρλατάνους εισβολείς. Οι Δρούζοι έδιωχναν τους παραστρατιωτικούς τους και το ίδιο γινόταν με τους σιίτες και τους σουνίτες.
Καθώς έσφιγγε η πολιτική, οικονομική και κοινωνική θηλιά, οι μη-μουσουλμάνοι εγκατέλειψαν τη Βηρυτό στη διάρκεια του Εμφυλίου. Μετακινήθηκαν ιδίως μέσα σε χριστιανικούς θύλακες στα ανατολικά της χώρας. Στη θέση τους πήγαν μουσουλμάνοι· κυρίως σιίτες που ξέφευγαν από την κόλαση του νοτίου Λιβάνου.
Όταν τελείωσε ο Εμφύλιος οι εκτοπισμένοι χριστιανοί δεν επέστρεψαν στα σπίτια τους. Ο Hafez Assad, ο πραγματικός ηγέτης του Λιβάνου- στήριξε τους μουσουλμάνους συμμάχους του, ιδιαίτερα τους σιίτες, εις βάρος των χριστιανών οι οποίοι ονομάζουν τη δεκαετία του 90 “δεκαετία της χριστιανικής απόγνωσης”. Από τη διασπορά, σουνίτες δισεκατομμυριούχοι όπως η οικογένεια Hariri και σιίτες εκατομμυριούχοι, κυρίως από την Αφρική, διοχέτευσαν χρόνια στη χώρα, αγοράζοντας συχνά περιουσίες χριστιανών.
Ο χριστιανικός πληθυσμός του Λιβάνου μεταξύ 1920 και 1975 αυξήθηκε, ενίοτε και με χριστιανούς όπως οι ελληνορθόδοξοι που μετεγκαταστάθηκαν από την προβληματική Παλαιστίνη. Όμως το 1990 οι χριστιανοί άρχισαν να υφίστανται κακοποίηση: καταλήφθηκε η περιουσία τους έξω από τους ανατολικούς θύλακες και ο πληθυσμός τους αποδεκατίστηκε.
Έχοντας στοιχηματίσει σε λάθος τοπικό και διεθνές άλογο, οι χριστιανοί βρέθηκαν να χάνουν. Αποδέχτηκαν επιφυλακτικά το σύνταγμα όπως τροποποιήθηκε με τη Συμφωνία Taef, που τους έκανε ίσους εταίρους στη χώρα αντί για επικρατούντες όπως είχαν φροντίσει να τους κάνουν οι Γάλλοι.
Το 2005 οι χριστιανοί -ειδικά οι οπαδοί του δικηγόρου Michel Aoun- έκανε περαιτέρω λάθη. Αντί να συνασπιστεί με τους αδύναμους μη-σιίτες, ο Aoun έκοψε δρόμο και άρχισε να χρησιμοποιεί την επιρροή των σιιτών για να κερδίσει τους χριστιανούς και σουνίτες συμμάχους του. Ο Aoun έγινε τότε ο μικρότερος συνεταίρος σε μια συμμαχία με το πολύ ισχυρότερο σιιτικό κόμμα.
Ο Aoun δεν υπήρξε ο μόνος κοντόφθαλμος ηγέτης των χριστιανών. Οι αντίπαλοί του, όσοι έμειναν στις 14 Μαρτίου [σ.μ. την Επανάσταση των Κέδρων της 14ης Μαρτίου] αποδείχτηκαν χειρότεροι. Αντί να υποστηρίξουν τη 14 Μαρτίου για λόγους στρατηγικής, πολέμησαν ενάντια σε άλλα κόμματα της 14 Μαρτίου για να επιτύχει μικρές παραχωρήσεις. Ο Δρούζος Walid Jumblatt πήρε ένα μάθημα: για εκείνον η 14η Μαρτίου ήταν υπερβολικά αναξιόπιστη ώστε να χρησιμοποιηθεί ως αντίβαρο στη Χεζμπολλά. Το 2008 υποχώρησε και έμεινα μακριά από τον τοπικό πόλεμο σουνιτών και σιιτών.
Ο Jumblatt είναι ο εφυέστερος Λιβανέζος πολιτικός. Κατάλαβε ότι το πρόβλημα των μη-μουσουλμάνων ήταν περισσότερο δομικό παρά πρόβλημα τακτικής. Δεκαετίες πολέμου είχαν αναγκάσει τους μη-μουσουλμάνους να καταβάλουν βαρύ τίμημα ώστε να συρρικνωθεί ο αριθμός τους και να εξασθενίσει η οικονομική και πολιτική τους δύναμη. Ο Jumblatt αναπολεί νοσταλγικά τις παλιές καλές μέρες όταν δρούζοι και χριστιανοί, τους οποίους ο ίδιος ονομάζει “Ερυθρόδερμους”, είχαν την εξουσία.
Με το Ισλαμικό Κράτος του Ιράκ και της Συρίας (ISIS) να λεηλατεί τη συριακή ύπαιθρο, την Al-Qaeda να σχετίζεται με την Jabhat Al-Nusra που αναπτύσσεται στα ανατολικά σύνορα του Λιβάνου και τη σιιτική Χεζμπολλά να κάνει επιδρομές στα άλλοτε χριστιανικά νότια προάστια της Βηρυτού και να κυριαρχεί τώρα σε ολόκληρη τη χώρα, Λίβανος και Συρία προορίζεται να γίνουν αμιγώς μουσουλμανικά κράτη.
Η ισλαμοποίηση του Λιβάνου αυτή καθ΄ αυτή δεν είναι κάτι κακό, όμως θα σημάνει την ελαχιστοποίηση της διαφορετικότητα και της ανεκτικότητας. Η Baalbek έχει δείξει έλλειψη ανεκτικότητας όπως έκανε και πριν από πολύ καιρό στον δάσκαλό μου τον Jan, και τα χριστουγεννιάτικα κάλαντά του. Ο νότιος Λίβανος άρχισε να στερεύει τη δεκαετία του 1980. Και για να μην υπερθεματίζω τους σιίτες, οι σουνίτες στη Τρίπολη και τη Σιδόνα απαγόρευσαν το αλκοόλ και τις διαφημίσεις του. Ο φίλος και συνάδελφος αρθρογράφος Michael Young εξηγεί πώς οι μουσουλμάνοι της Βηρυτού στερεύουν και οι ίδιοι. Η ισλαμοποίηση του Λιβάνου σέρνεται μέσα στις χριστιανικές περιοχές. Πολλοί μουσουλμάνοι έχουν μετακινηθεί προς την Achrafieh και άλλες γειτονιές που άλλοτε αποτελούσαν μέρος του χριστιανικού πυλώνα.
Ο φίλος μου, ο Sam, Έλληνας καθολικός στα 50 του πια, στέλνει τα χαιρετίσματά του από την Τύρο όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε. Μιλάει με αφέλεια για τις μνήμες του στα νότια της πόλης, όπως τη Baalbek, η οποία σήμερα είναι αμιγώς σιιτική. Ο Sam τώρα ζει στο Beit Mery. Μαζί του μοιράζομαι μνήμες για το πώς η εξέχουσα ελληνορθόδοξη Ras Beirut έχει γίνει ισλαμική γειτονιά.
Στο σοκάκι που μεγάλωσα μόνο τρία από τα εικοσιένα σπιτικά είναι Χριστιανοί. Ο νεότερος έχει εδώ και καιρό βγει στη σύνταξη. Οι δυο γιοι του μετακόμισαν στη Rabyeh. Η κόρη του εγκαταστάθηκε στη Γενεύη. Στα άλλα δύο σπιτικά χριστιανών ζουν δυο γυναίκες στα ογδόντα τους. Όταν έρθει η ώρα τους τα παιδιά τους στην Ευρώπη και όποιος άλλος έχει μείνει από τον χριστιανικό θύλακα θα θυμάται το σοκάκι μας με χαμόγελο. Όταν φύγουν αυτά τα παιδιά, οι μνήμες θα σβήσουν και ο Λίβανος θα έχει γίνει ένα ακόμη μουσουλμανικό κράτος στη Μέση Ανατολή.
*Ο Hussain Abdul-Hussain είναι ο Αρχισυντάκτης της εφημερίδας Alrai με έδρα την Ουάσιγκτον. To Twitter του είναι @hahussain
Αναρτήθηκε από το cohen.gr
