Έπαυλη Αλλατίνη: Το στολίδι της Θεσσαλονίκης των αρχών του 20ού αιώνα
1 min read
Εξερευνώντας κανείς τα αρχιτεκτονικά διαμάντια που κρύβει η άλλοτε γνώστη ως Λεωφόρος των Εξοχών, και πλέον Λεωφόρος Βασιλίσσης Όλγας, θα συναντήσει σχεδόν στην κατάληξη της συγκεκριμένης οδού, την περίφημη Έπαυλη Αλλατίνη. Η ιστορία της εν λόγω έπαυλης, αλλά και του ιδιοκτήτη της, είναι μεγάλη και συγκεντρώνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Θεωρήθηκε σύμβολο της πολυπολιτισμικότητας της Θεσσαλονίκης, καθώς ο ιδιοκτήτης της ήταν ο ιταλοεβραίος, Κάρολος Αλλατίνη.
Το έργο της έπαυλης Αλλατίνη αποδίδεται στον αρχιτέκτονα Βιταλιάνο Ποζέλι, ο οποίος είναι επίσης δημιουργός σημαντικότατων κτιρίων της Θεσσαλονίκης, δημόσιων και μη, όπως το Γεντί Κουλέ, η Αρμενική και Καθολική Εκκλησία, το Διοικητήριο κλπ. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως ο ίδιος αρχιτέκτονας ανέλαβε και την διεκπεραίωση του έργου των Μύλων της οικογένειας Αλλατίνη, τα εγκαίνια των οποίων έγιναν λίγα χρόνια μετά την ανέγερση της έπαυλης.
Η ιστορία της έπαυλης Αλλατίνη
Η κατασκευή του συγκεκριμένου έργου τοποθετείται χρονικά στα τέλη του 19ου αιώνα, και πιο συγκεκριμένα το 1888. Αρχικά, η έπαυλη Αλλατίνη χρησιμοποιήθηκε ως εξοχική κατοικία των ιδιοκτητών της, όπως συνέβαινε και με τα περισσότερα νεοκλασικά που είχαν οικοδομηθεί στη Λεωφόρο των Εξοχών. Αποτέλεσε κατοικία της Νοεμί Αλλατίνη και του συζύγου της, Αντόλφ Μπλοχ. Οι γιοί του ζευγαριού, Ντάριο και Μαρσέλ, συνέβαλλαν καθοριστικά στη δημιουργία της τεράστιας οικονομικής ‘αυτοκρατορίας’ Ντασό, και την διατήρηση και συνέχιση ανέλαβε ο Σερζ Ντασό, γιος του Μαρσέλ, ο οποίος πρόσφατα απεβίωσε. Στη διάρκεια κατά την οποία η οικογένεια ζούσε στην έπαυλη, διοργανώνονταν λαμπρές συναθροίσεις και κοσμικές δεξιώσεις, που ήταν γνωστές στην κοινωνία της Θεσσαλονίκης και όλοι επιθυμούσαν να παρευρεθούν. Σύμφωνα με αναφορές δημοσιογράφων της εποχής, ο κήπος της μοναδικής έπαυλης μετατρεπόταν σε χώρο υποδοχής και ψυχαγωγίας, ο οποίος φιλοξενούσε τους γόνους των αριστοκρατικών οικογενειών της Θεσσαλονίκης.
Εντύπωση προκαλεί το γεγονός πως ο κάθε καλεσμένος της παραμυθένιας έπαυλης Αλλατίνη, είχε τον προσωπικό του βοηθό, ο οποίος αναλάμβανε μέχρι και την παραμικρή λεπτομέρεια σχετικά με την παραμονή του καλεσμένου στο νεοκλασικό. Επιπλέον, υπάρχουν ιδιαίτερες αναφορές σχετικές με την προσεγμένη και υπερπολυτελή ενδυμασία καλεσμένων και οικοδεσποτών, την άψογη διακόσμηση, τα ακριβά και ιδιαίτερα εδέσματα κλπ. Περί το 1909, λήγει η περίοδος κατά την οποία η βίλα Αλλατίνη αποτελούσε ιδιοκτησία της ομώνυμης οικογένειας, καθώς η τελευταία αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την πόλη, λόγω της έκρηξης του ιταλοτουρκικού πολέμου και των βαρύτατων επακόλουθων συνεπειών, που έπληξαν τις επιχειρήσεις τους.
Η περίοδος που ακολούθησε, βρήκε τη βίλα να αποτελεί κατοικία του σουλτάνου Αβδούλ Χαμίτ του Β’, της οικογένειας, καθώς και του χαρεμιού του. Μάλιστα για ένα διάστημα, ο σουλτάνος βρισκόταν σε κατ’ οίκον περιορισμό, μετά και το ξέσπασμα του κινήματος των Νεότουρκων, οι οποίοι τον εκθρόνισαν. Το 1912, και αφού ο σουλτάνος απομακρύνθηκε από την έπαυλη, φιλοξενήθηκε σε αυτήν το στρατιωτικό νοσοκομείο και περί το 1926 στεγάστηκε στην έπαυλη με το ιταλικό, αλλά εξελληνισμένο όνομα, το τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής του νεοσύστατου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, η έπαυλη Αλλατίνη χρησιμοποιήθηκε και πάλι ως νοσοκομείο, με σκοπό να καλυφθούν οι ανάγκες για την περίθαλψη των στρατιωτών. Τις επόμενες δεκαετίες η βίλλα Αλλατίνη κηρύχτηκε ως διατηρητέο μνημείο και το 1978 μεταβιβάστηκε στο ελληνικό Υπουργείο Εσωτερικών και χρησιμοποιήθηκε ως βάση της νομαρχίας Θεσσαλονίκης και μετέπειτα ως Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας.
Η οικογένεια Αλλατίνη
Η οικογένεια Αλλατίνη μετακομίζει στην Θεσσαλονίκη στις αρχές του 18ου αιώνα, από την Ιταλία. Αποτελεί μια από τις πλουσιότερες οικογένειες της οθωμανικής αυτοκρατορίας, γεγονός που αποδεικνύεται από τις οικονομικές ενασχολήσεις των μελών της οικογένειας όπως η κεραμοποιία, οι ασφαλιστικές εταιρείες, τα ορυχεία, η ζυθοποιεία κ.ά. Μετά από σχεδόν έναν αιώνα, αξιοσημείωτης οικονομικής δραστηριότητας, η οικογένεια Αλλατίνη αναγκάζονται από την οθωμανική διοίκηση, να εγκαταλείψουν την Θεσσαλονίκη, εξαιτίας της ιταλικής τους καταγωγής. Απόγονος της οικογένειας αυτής είναι η Νοεμί Αλλατίνη, κόρη ενός εκ των ιδρυτών των κολοσσιαίων επιχειρήσεων, που προαναφέρθηκαν.
Η έπαυλη Αλλατίνη σήμερα
Τα τελευταία χρόνια αποφασίστηκε πως η έδρα της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας θα αλλάξει κτίριο, γεγονός το οποίο συνεπάγεται με την ερήμωση της έπαυλης Αλλατίνη. Το ιστορικό αυτό κτίριο σύντομα θα μείνει ανεκμετάλλευτο, περιμένοντας τον νέο του ιδιοκτήτη. Επιτακτική κρίνεται η ανάγκη συντήρησης του μοναδικού αυτού κτιρίου, ώστε να μην υπάρξουν ανεπανόρθωτες υλικές ζημιές. Κοινό αίτημα των πολιτών της Θεσσαλονίκης, είναι να αξιοποιηθεί η έπαυλη με τρόπο, ο οποίος θα ωφελήσει το κοινωνικό σύνολο. Αν κάποια στιγμή γίνει δυνατή η επίσκεψη πολιτών στο αρχιτεκτονικό διαμάντι, το όφελος θα είναι τεράστιο καθώς το κοινό θα ταξιδέψει στην σύγχρονη ιστορία της Θεσσαλονίκης, μέσα από έναν χώρο απαράμιλλης ομορφιάς και καλαισθησίας.
